© WWW.CILTUZMANI.COM Copyright © 2007 [ciltuzmani.com]. All rights reserved
Made by Babur
Allerjik Cilt
Hastalıkları
En sık karşımıza çıkan alerjik hastalıklar olan saman nezlesi (mevsimsel alerji, alerjik rinit) özellikle çocuklardaki astım, infantil egzema, konjüktivit, ürtiker, serum hastalığı, ilaç alerjileri, besin reaksiyonları, alerjik atopik hastalıklardır. Atopik hastalığı olan kimselerde ortak özellik olarak, kişilerin %80’inden fazlasında çevredeki zararsız olan maddelere karşı aşırı duyarlılığın gelişmesi ve kalıtsal açıdan yatkınlık mevcuttur. Endüstrileşmenin hızla gelişmesi çevresel alerjilerin artmasına neden olmuş ve günümüzde toplumun%15-20’inde alerjik hastalıklara neden olmaktadır.
Ürtiker
Allerjik hastalıklar içeresinde Dermatoloji bölümünün en çok ilgilendiği rahatsızlık halk arasında "kurdeşen" olarak bilinen "ürtiker" hastalığıdır. Ciltte oluşan döküntü ısırgan otunun deride oluşturduğu reaksiyona benzediğinden ürtiker ismi Latince “Ürtiker” olan ısırgan otundan gelmektedir. Halk arasında “kurdeşen" olarak bilinen ürtiker tüm toplumun %15-20 sini etkilemektedir. Deri yüzeyinde birkaç dakika gibi kısa bir süre içinde oluşabilirler. Kaşıntı ile başlar, deride kızarma ve ufak kabarıklıklar oluşturur. Şekilleri çok farklıdır, bazen yuvarlak ufak noktacıklar halinde bazen de birleşerek çevresi düzensiz halkavi ortaları uçuk renkli bir haritaya benzeyebilirler. Kaşıntı ve döküntü primer belirtilerdir. Belirgin özelliği de çok kısa sürede ortaya çıkıp yine çok kısa sürede kaybolabilmeleridir. Ürtiker, akut veya kronik olabilir. Kronik ürtiker ise 6 haftadan uzun sürer. Çok fazla sebebi mevcuttur. 24 saat içinde başlayan akut ürtikeri olan bir hastanın sebebini saptamak daha kolaydır. Ancak, çoğu akut veya kronik ürtiker vakasında, çok geniş araştırmalara rağmen sebep saptanamaz. Altta yatan tetikleyici sebebi bilmediğimiz takdirde bu hastalığın kontrolü çok daha zor olacaktır. Akut ürtiker erkek ve kadında eşit sıklıkta olmakla birlikte kronik ürtiker kadınlarda daha sık görülür. Ürtiker her yaş grubunda görülebilirse de, kronik ürtiker kırklı ve ellili yaşlarda daha sıktır: Ürtikerde meydana gelen alerjik şişme daha derin dokularda veya organlarda olmasına da anjioödem denir. Ürtiker, bağımsız olarak oluşsa da bazen anjiyoödem ve anaflaktik şok gibi ağır bir tabloya eşlik edebilir. Yüzde ve göz kapaklarında oluşan anjioödemin kozmetik görünüm dışında bir zararı yoktur. Sindirim sistemini tuttuğunda karın ağrısı ve ishal yapabilir. Kişinin tıbbi hikayesinde mevcut anjioödem hikayesi önemlidir, eğer solunum yollarını tutarsa buraları tıkayarak ölüme sebep olabilir. Kalıtsal anjioödem (C1- esteraz inhibitor eksikliği) ve akkiz anjioödem (ACE inhibitorleri) özellikle mukozal bölgelerde şişme gelişir.
Ürtiker Tedavisi
Birçok vakada akut ürtiker H1 antihistaminiklerle tedavi edilebilir. Daha ağır ve geçmeyen durumlarda, normalde mide ilacı olarak kullanılan H2 antihistaminikler tedaviye eklenebilir. Dirençli vakalarda glukokortikosteroidler kullanılabilir. Kronik Ürtiker bir depresyon ilacı olan doxepin'den güçlü antihistaminik etkisi nedeni ile fayda görebilir. Sedatif etkili olduğu için yatarken kullanılmalıdır. Haricen 5% doxepin krem (Zonalon) veya capsaicin, dirençli hastalarda kullanılabilir. Siproheptadin tekrarlayan soğuk ürtikerin baskılanmasında etkili olabilir.
PATCH (Yama) testi
Yama testi uygulaması, allerjik kontak dermatitin nedenini bulmak amacıyla şüpheli allerjenlerin deri üzerine uygulanması esasına dayanan bir tanı yöntemidir. Standart olarak saptanan allerjen maddeler uygun çözücülerde formüle edilirler. Kılsız sırt derisine allerjenler “Finn-Chambers” olarak bilinen 1 cm2 ebadındaki alüminyum plakçıklar aracılığıyla uygulanır. Değerlendirme işlemi 48 saat sonra test alanındaki deri belirtileriyle derecelendirilir ve hastalara saptanan alerjenlerin en sık bulunduğu maddelerin listesi verilerek korunmaları konusunda yardımcı olunur. “Photopatch test” ise vücudun güneş gören yerlerinde güneş duyarlılığı sonucu ortaya çıkan egzamalar tanısında kullanılır. Patch testten farkı her allerjenden 2’şer ünite uygulanır ve 48 saat sonra açılır. 1 ünitenin üzerinde U.V. ışını uygulanır. Allerji sadece ışınlanan tarafta saptanıp fotoallerjik reaksiyon olarak kabul edilir.
Prick testi uygulaması, belirli bir allerjene karşı tip 1
hipersensitivite olup olmadığını araştırmak için kullanılır.
Allerjen içeren solüsyonların deriye uygulanması esasına
dayanır. Test yeri olarak genellikle ön kol derisi seçilir.
Kullanılan allerjenler çevrede en sık görülen çimen ve
ağaç polenleri, küfler, hayvan tüyleri, ev tozu ve
gıdalarıdır. Test değerlendirmesinde (+) kontrol olarak
histamin, (-) kontrol olarak serum fizyolojik uygulanır.
Derideki reaksiyon histamine karşı 10 dakikada,
allerjenlere karşı 15-20 dakikada zirveye ulaşır. (+)
sonuç belirlenen antijenin hastanın öyküsüyle uyuşması
önemlidir. Prick test sonuçları özellikle solunum yolu
alerjilerinde, deri ve allerjik egzamalardakine göre daha
anlamlıdır. Atopik dermatitli hastalarda da %90’a varan
(+) sonuç vermesi tanı kriterleri arasında yer almasına
neden olur.
Akut Ürtikerin Nedenleri
• Hastalıklar: Bakteriyel mantar ve parazit enfeksiyonları neden olabilir. • İlaç kullanımı (özellikle ACE inhibitörleri (anjioödem yapar), penisilin, sefalosporinler, sulfa grubu ilaçlar, diüretikler, aspirin, NSAIDler, iyot, bromidler, kinidin, kloroquin, vankomisin, isoniazid, antiepileptikler) • Yolculuk (amebiazis, sıtma) • Yiyecekler (midye, balık, yumurta, peynir, çikolata, fındık, çilek, domates) • Yeni parfümler, saç boyası, deterjanlar, losyonlar, kremler veya giysiler • Ev hayvanları, tozlar, küf, kimyasal maddeler veya bitkiler • Gebelik (özellikle son üç ayda çıkar ve hemen doğum sonrası kaybolması tipiktir.) • Nikel ile temas ( mücevher, kot pantolon düğmesi), lastik (eldiven, elastik bandaj), lateks, endüstriyel kimyasallar, ve tırnak parlatıcı • Güneşe veya soğuğa maruz kalma • Egzersiz (Kolinerjik ürtiker stres ısı veya egzersiz ile ortaya çıkar) • Stres: Ürtikerde rengi açılmış elle hissedilebilen kabarıklar, çizgi şeklinde, halka şeklinde veya dağınık olabilir. Bu lezyonlar tüm deri bölgelerinde çıkabilir, genellikle geçici ve yer değiştirebilir özelliktedir. Dermografizm görülebilir. (Ürtiker lezyonları kaşıma ile ortaya çıkar)Kronik Ürtiker Nedenleri
• Oto-immun hastalıklar (SLE, römotoid artrit, polimiyozit,otoimmun tiroid hastalıkları, ve diğer bağ dokusu hastalıkları); Kronik ürtikerin muhtemelen %50 den fazlası otoimmun kökenlidir. Kronik Ürtiker in sebebi en azından % 80-90 hastada anlaşılmamıştır. Akut kronik ürtiker dışında tekrarlayan ürtiker nedenleri şunlardır: • Güneş (solar ürtiker, yalnızca güneş görünce çıkar), • Egzersiz (kolinerjik ürtiker), Stress, • Su (aquajenik ürtiker)Allerjik hastalıklar için yapılan testler
Allerjik hastalıkların tanısında, semptomların ortaya çıkışının, çevreyle, mevsimlerle ilişkisi, klinik seyirlerinin gözden geçirilmesi, hastalığın atopik olup olmadığı konusunda ipucu vermektedir. Allerjik hastalıkların tümünün tedavisinde en önemli basamak allerjenden korunmadır. Eğer bu korunma mümkün değilse immunoterapi ile desensitizasyon önem taşır ancak bu konuda tam bir başarı sağlandığı söylenemez. Bu açıdan allerji yapan etkenin yani allerjenin saptanması önemlidir. Dermatologlar allerjenin saptanmasına yönelik PRICK TEST ve PATCH TEST yöntemleri kullanmaktadır.PRICK testi
© WWW.CILTUZMANI.COM Copyright © 2007
[ciltuzmani.com]. All rights reserved
Uzmanından en tarafsız kaynak.
Allerjik Cilt
Hastalıkları
En sık karşımıza çıkan alerjik hastalıklar olan saman nezlesi (mevsimsel alerji, alerjik rinit) özellikle çocuklardaki astım, infantil egzema, konjüktivit, ürtiker, serum hastalığı, ilaç alerjileri, besin reaksiyonları, alerjik atopik hastalıklardır. Atopik hastalığı olan kimselerde ortak özellik olarak, kişilerin %80’inden fazlasında çevredeki zararsız olan maddelere karşı aşırı duyarlılığın gelişmesi ve kalıtsal açıdan yatkınlık mevcuttur. Endüstrileşmenin hızla gelişmesi çevresel alerjilerin artmasına neden olmuş ve günümüzde toplumun%15-20’inde alerjik hastalıklara neden olmaktadır.
Ürtiker
Allerjik hastalıklar içeresinde Dermatoloji bölümünün en çok ilgilendiği rahatsızlık halk arasında "kurdeşen" olarak bilinen "ürtiker" hastalığıdır. Ciltte oluşan döküntü ısırgan otunun deride oluşturduğu reaksiyona benzediğinden ürtiker ismi Latince “Ürtiker” olan ısırgan otundan gelmektedir. Halk arasında “kurdeşen" olarak bilinen ürtiker tüm toplumun %15- 20 sini etkilemektedir. Deri yüzeyinde birkaç dakika gibi kısa bir süre içinde oluşabilirler. Kaşıntı ile başlar, deride kızarma ve ufak kabarıklıklar oluşturur. Şekilleri çok farklıdır, bazen yuvarlak ufak noktacıklar halinde bazen de birleşerek çevresi düzensiz halkavi ortaları uçuk renkli bir haritaya benzeyebilirler. Kaşıntı ve döküntü primer belirtilerdir. Belirgin özelliği de çok kısa sürede ortaya çıkıp yine çok kısa sürede kaybolabilmeleridir. Ürtiker, akut veya kronik olabilir. Kronik ürtiker ise 6 haftadan uzun sürer. Çok fazla sebebi mevcuttur. 24 saat içinde başlayan akut ürtikeri olan bir hastanın sebebini saptamak daha kolaydır. Ancak, çoğu akut veya kronik ürtiker vakasında, çok geniş araştırmalara rağmen sebep saptanamaz. Altta yatan tetikleyici sebebi bilmediğimiz takdirde bu hastalığın kontrolü çok daha zor olacaktır. Akut ürtiker erkek ve kadında eşit sıklıkta olmakla birlikte kronik ürtiker kadınlarda daha sık görülür. Ürtiker her yaş grubunda görülebilirse de, kronik ürtiker kırklı ve ellili yaşlarda daha sıktır: Ürtikerde meydana gelen alerjik şişme daha derin dokularda veya organlarda olmasına da anjioödem denir. Ürtiker, bağımsız olarak oluşsa da bazen anjiyoödem ve anaflaktik şok gibi ağır bir tabloya eşlik edebilir. Yüzde ve göz kapaklarında oluşan anjioödemin kozmetik görünüm dışında bir zararı yoktur. Sindirim sistemini tuttuğunda karın ağrısı ve ishal yapabilir. Kişinin tıbbi hikayesinde mevcut anjioödem hikayesi önemlidir, eğer solunum yollarını tutarsa buraları tıkayarak ölüme sebep olabilir. Kalıtsal anjioödem (C1-esteraz inhibitor eksikliği) ve akkiz anjioödem (ACE inhibitorleri) özellikle mukozal bölgelerde şişme gelişir.
Ürtiker
Allerjik hastalıklar içeresinde Dermatoloji bölümünün en çok ilgilendiği rahatsızlık halk arasında "kurdeşen" olarak bilinen "ürtiker" hastalığıdır. Ciltte oluşan döküntü ısırgan otunun deride oluşturduğu reaksiyona benzediğinden ürtiker ismi Latince “Ürtiker” olan ısırgan otundan gelmektedir. Halk arasında “kurdeşen" olarak bilinen ürtiker tüm toplumun %15- 20 sini etkilemektedir. Deri yüzeyinde birkaç dakika gibi kısa bir süre içinde oluşabilirler. Kaşıntı ile başlar, deride kızarma ve ufak kabarıklıklar oluşturur. Şekilleri çok farklıdır, bazen yuvarlak ufak noktacıklar halinde bazen de birleşerek çevresi düzensiz halkavi ortaları uçuk renkli bir haritaya benzeyebilirler. Kaşıntı ve döküntü primer belirtilerdir. Belirgin özelliği de çok kısa sürede ortaya çıkıp yine çok kısa sürede kaybolabilmeleridir. Ürtiker, akut veya kronik olabilir. Kronik ürtiker ise 6 haftadan uzun sürer. Çok fazla sebebi mevcuttur. 24 saat içinde başlayan akut ürtikeri olan bir hastanın sebebini saptamak daha kolaydır. Ancak, çoğu akut veya kronik ürtiker vakasında, çok geniş araştırmalara rağmen sebep saptanamaz. Altta yatan tetikleyici sebebi bilmediğimiz takdirde bu hastalığın kontrolü çok daha zor olacaktır. Akut ürtiker erkek ve kadında eşit sıklıkta olmakla birlikte kronik ürtiker kadınlarda daha sık görülür. Ürtiker her yaş grubunda görülebilirse de, kronik ürtiker kırklı ve ellili yaşlarda daha sıktır: Ürtikerde meydana gelen alerjik şişme daha derin dokularda veya organlarda olmasına da anjioödem denir. Ürtiker, bağımsız olarak oluşsa da bazen anjiyoödem ve anaflaktik şok gibi ağır bir tabloya eşlik edebilir. Yüzde ve göz kapaklarında oluşan anjioödemin kozmetik görünüm dışında bir zararı yoktur. Sindirim sistemini tuttuğunda karın ağrısı ve ishal yapabilir. Kişinin tıbbi hikayesinde mevcut anjioödem hikayesi önemlidir, eğer solunum yollarını tutarsa buraları tıkayarak ölüme sebep olabilir. Kalıtsal anjioödem (C1-esteraz inhibitor eksikliği) ve akkiz anjioödem (ACE inhibitorleri) özellikle mukozal bölgelerde şişme gelişir.
Ürtiker Tedavisi
Birçok vakada akut ürtiker H1 antihistaminiklerle tedavi edilebilir. Daha ağır ve geçmeyen durumlarda, normalde mide ilacı olarak kullanılan H2 antihistaminikler tedaviye eklenebilir. Dirençli vakalarda glukokortikosteroidler kullanılabilir. Kronik Ürtiker bir depresyon ilacı olan doxepin'den güçlü antihistaminik etkisi nedeni ile fayda görebilir. Sedatif etkili olduğu için yatarken kullanılmalıdır. Haricen 5% doxepin krem (Zonalon) veya capsaicin, dirençli hastalarda kullanılabilir. Siproheptadin tekrarlayan soğuk ürtikerin baskılanmasında etkili olabilir.
PATCH (Yama) testi
Yama testi uygulaması, allerjik kontak dermatitin nedenini bulmak amacıyla şüpheli allerjenlerin deri üzerine uygulanması esasına dayanan bir tanı yöntemidir. Standart olarak saptanan allerjen maddeler uygun çözücülerde formüle edilirler. Kılsız sırt derisine allerjenler “Finn-Chambers” olarak bilinen 1 cm2 ebadındaki alüminyum plakçıklar aracılığıyla uygulanır. Değerlendirme işlemi 48 saat sonra test alanındaki deri belirtileriyle derecelendirilir ve hastalara saptanan alerjenlerin en sık bulunduğu maddelerin listesi verilerek korunmaları konusunda yardımcı olunur. “Photopatch test” ise vücudun güneş gören yerlerinde güneş duyarlılığı sonucu ortaya çıkan egzamalar tanısında kullanılır. Patch testten farkı her allerjenden 2’şer ünite uygulanır ve 48 saat sonra açılır. 1 ünitenin üzerinde U.V. ışını uygulanır. Allerji sadece ışınlanan tarafta saptanıp fotoallerjik reaksiyon olarak kabul edilir.
Prick testi uygulaması, belirli bir allerjene karşı tip 1
hipersensitivite olup olmadığını araştırmak için
kullanılır. Allerjen içeren solüsyonların deriye
uygulanması esasına dayanır. Test yeri olarak genellikle
ön kol derisi seçilir. Kullanılan allerjenler çevrede en
sık görülen çimen ve ağaç polenleri, küfler, hayvan
tüyleri, ev tozu ve gıdalarıdır. Test değerlendirmesinde
(+) kontrol olarak histamin, (-) kontrol olarak serum
fizyolojik uygulanır. Derideki reaksiyon histamine karşı
10 dakikada, allerjenlere karşı 15-20 dakikada zirveye
ulaşır. (+) sonuç belirlenen antijenin hastanın
öyküsüyle uyuşması önemlidir. Prick test sonuçları
özellikle solunum yolu alerjilerinde, deri ve allerjik
egzamalardakine göre daha anlamlıdır. Atopik
dermatitli hastalarda da %90’a varan (+) sonuç
vermesi tanı kriterleri arasında yer almasına neden
olur.
PRICK Testi
