© WWW.CILTUZMANI.COM Copyright © 2007
[ciltuzmani.com]. All rights reserved
Uzmanından en tarafsız kaynak.
Akne (Sivilce)
Genel olarak 'sivilce' adıyla bildiğimiz akne en sık
rastlanan cilt problemidir. Akne, cildimizdeki pilosebase
yapılarda (kıl-yağ bezleri) gelişen enfeksiyonlardır.
Önce hafif kızarık şişlikler (papül) oluşur sonra içi
cerahatle dolu küçük şişlikler (püstül)haline gelir. Daha
sonra dışarıya boşalmazsa kistler ve içinde sert bir
cisim olduğu izlenimini veren nodüller haline
dönüşecektir. Kendiliğinden iyileştiklerinde iz (skar)
bırakacaktır. Genellik ergenlik dönemlerinde ortaya
çıkar. Erkek ve kadında eşit sıklıkta görülmekle birlikte
kadında daha erken dönemde ortaya çıkar. Her iki
cinsde en sık görüldükleri yaş 18 dir. Daha ileri
yaşlarda görülen aknelerde Rozase (Gül Hastalığı) da
düşünülmelidir.
Aknenin birçok nedeni olabilir ama genel
olarak,
•
Artmış sebum (yağ) salgısı
•
Pilosebase kanalda tıkanıklık
•
Propionibacterium acnes bakterisi ile enfeksiyonu
•
Bazı kimyasal maddelerin salınımı (inflamasyon
mediatörleri, sitokinler)
Aknenin oluşumu
Aknede, androjen hormonuna duyarlı olan pilosebase
yapılar, hormon düzeyindeki düzensiz değişikliklere
yağ salgısını arttırarak cevap verir. Bu yağ salgısı ile
akne oluşturucu bazı maddelerin salınımı da artar.
Sivilceler görünümlerine göre açık (siyah başlı) veya
kapalı (beyaz başlı) komedomlar olarak isimlendirilir.
İlk olarak 12 yaşında yüz, omuzlar sırt ve göğüs üst
kısmı gibi yağ bezi daha çok bulunan yerlerde gelişir.
Genelde 20 li yaşlarda azalsa da bazı kişilerde
özellikle kadınlarda 40 li yaşlara kadar devam
edebilir. Eğer apseleşmeler olursa iyileşme dönemi
sonrasında iz kalabilir. Ergenlik dönemi kadınlarda
adet kanamasından 2-7 gün önce değişen hormon
seviyesi sebebi ile sivilcelerde artış olabilmektedir.
Gebelik, doğum kontrol hapına başlama veya kesme,
ağır fiziksel veya psikolojik stresler de hormon
düzenini değiştirerek sivilcelerin artışına veya daha
önceden sivilcesi olmayan kişilerde sivilce çıkmasına
neden olabilir. Sıklıkla ergenlik döneminde ortaya
çıkmaya başlayan sivilceler genellikle 30 yaşından
sonra azalma eğilimi gösterse de, 40-50 yaşlarına
kadar sivilce sorunu yaşayan insanlar da vardır.
Sivilcelerin tedavisi genellikle bir cildiye uzmanı
tarafından yapılır. Ancak özellikle bir yumurtalık
hastalığı olan Polikistik over olabileceği
düşünülüyorsa, dermatoloji uzmanınız kadın
hastalıkları uzmanı değerlendirmesi de isteyebilir
Akne Tipleri
Akne vulgaris:
En sık karşılaşılan akne tipidir ve genellikle ergenlik
döneminde ortaya çıkar.
Ekskoriye Akne:
Sıkıntılı psikoloji problemleri olan hastalarda kaşımaya
bağlı
Klorakne:
Bazı endüstriyel kimyasal maddeler bağlı
Konglobat Akne:
Apseleşmeler ve buna bağlı ciltte oluşan boşluklar ve
tünellerle komplike hale gelen bir akne türüdür.
Kozmetik Akne:
Kullanılan pomad ve kremlere bağlı gelişir.
İlaçlara bağlı akne:
Başta hormonlar ve steroidler olmak üzere ilaçlara
bağlı gelişen akne. B6 ve B12 tedavileri esnasında
nadiren akne benzeri lezyonların oluştuğu
görülmüştür.
Fiziksel akne:
Viyolonsel çalanların çenesinde ya da koltuğa
yaslanmaya bağlı gelişebilir.
Aktinik akne:
Nadir görülen güneşe bağlı bir aknedir. Akne İnversa:
Apokrin ter bezi olan bölgelerde gelişen bir akne
formudur. Ter bezi hastalıkları bölümümüzde
anlatılmıştır.
İnfantil Akne:
Özellikle erkek bebeklerin yüzlerinde görülür, sebebi
bilinmiyor.
Akne Tedavisi
Tedavinin en önemli amacı kist ve nodüllerin yara izi
bırakmasını yani skar oluşturmasını engellemektir.
Bununla birlikte aknenin hastalarda kendine güven
kaybı, utanç gibi duygulara neden olması tedavisini
daha da önemli hale getirmektedir. Hafif aknelerde
eczane dışında da satılan bazı kremlerin kullanılması
ile soruna çözüm bulunabilir. Ama orta derece veya
daha komplike aknelerde uzman doktordan yardım
istemek en doğrusu olacaktır. Ergenlik çağındaki
sivilceler için genellikle topikal (harici) tedavi yeterli
olabilir. Topikal tedavi yeterli olmaz ise ağızdan bir
antibiyotik eklenebilir. Böylece akneye neden olan
bakterilerin sayısını azaltılarak bunların neden olduğu
şişlik kızarıklık ağrı (inflamasyon) ortadan kaldırılır.
Ne tür ilaçlar kullanılıyor?
Benzoil peroksitler, P.acnes bakterisinin sayısını
azaltırlar. Tretinoinler, komedom sayısını azaltırlar
ama iritan olabilirler. Antibiyotikler, topikal (krem-jel
şeklinde) ya da ağızdan kullanılabilir. Azaleik asit,
isotretinoin, eritromisin ve çinko da, tedavide
kullanılabilmektedir. Kadınlarda bazen anti-androjen
hormon tedavisi uygulanabilmektedir. Son
dönemlerde "blue light" gibi yöntemler ya da UV
tedavilerinin de akne için kullanıldığını görüyoruz.
İddiaların aksine, akne tedavisi bir gecede olmaz.
İyileşmeyi görmek için tedavi 4-8 hafta devam
etmelidir. Bir kez akne temizlendiyse, tekrarı önlemek
için cilt tedavisine doktorunuz aksini söyleyene kadar
devam etmek gerekebilir
Kesin bir tedavisi varmıdır?
Tedaviler arasında en popüleri olan bir A vitamini
türevi olan "isotretinoin" tedavisidir. Daha çok
komplike nodüler ve kistik aknelerde kullanılır, asla
gebelere yada gebe kalma ihtimali olan kişilere
uygulanmamalıdır. Birçok kişiye, bu ilaçlarla 6-8 aylık
bir tedavi sonrası aknenin geri gelmemek üzere
ortadan kalkacağı söylenmektedir. Ancak bu doğru
değildir. Etki sadece kullanıldığı sürece görülür.
Kesildikten sonra akne tekrarlayabilir. Tedavi sırasında
hastanın kan karaciğer fonksiyon enzimleri ve kan
yağları takip edilmelidir. Bu hastalarda dudaklarda
çatlama, ciltte kuruma, burun kanaması, saç
dökülmesi ve kas ağrısı görülebilir.
Tedavide ilaç dışı uygulamalar nelerdir?
Lazerler ve diğer ışık tedavileri, p.acnes bakterisini
azaltır. Dermatoloğun bu tip bir tedavinin yardımcı
olup olmayacağını değerlendirmesi gerekmektedir.
Kimyasal peeling uygulanabilir. Hafif peeling ürünleri
marketlerde satılmaktadır ancak Dermatologların
kullandığı güçlü kimyasal peelingi sizin satın almanız
ve uygulamanız doğru değildir. Bazı durumlarda
sivilcelerin tedavisinde dermatologlar kimyasal peeling
kullanabilir. Dermatoloğunuz büyük akne kistini
çıkarmak için "Boşaltma ve çıkarma" dene bir işlem
yapabilir. Kist ilaca yanıt vermediğinde bu uygulanabilir.
Böylece sivilcenin neden olduğu ağrı ve kiste bağlı iz
kalma şansı azalacaktır. Bir kistten hızlıca kurtulmak
için, dermatolog bazen kist içine ilaç da enjekte
edebilir
Tedavi ne kadar sürecek?
Tedavi gerektiren akneli kişilerin çoğunluğunda bu
problem 25 yaşına dek ortadan kalkar, ancak küçük bir
kısmında (kadınlarda %5 erkeklerde %1) akne 40
yaşına dek sürebilir.
Akne izleri nasıl tedavi edilir?
Akne izlerinde lazer, dermabrazyon, kimyasal peeling,
dolgu maddeleri, cerrahi yöntemler kullanılabilir.
Hastaya göre kullanılacak yöntem değişir.
Stres akneye sebep olur mu?
Stres, düzensiz hayat tarzı veya uykusuzluk, kan
hormon düzeylerini bozacak dolayısı ile akne gelişimini
alevlendirecektir. Ancak bazı durumlarda ise stresin
kaynağı aknedir.
Sigara akneye neden olur mu?
Evet. Özellikle bayanlarda sigaranın "Non inflamatuar"
tipte akneye neden olduğu saptanmıştır. Sigara
içmeyenlerde görülen akne %9.7 iken sigara içenlerde,
bu oran %41.5 olarak saptanmıştır. British Journal of
Dermatology 2007 157, pp1040–1085
Güneş banyosu sivilceler için yararlı
mıdır?
Evet . Ancak hastaların %20'sinde kötüleşme gözlenir,
bunun nedeni rutubetli bölgelerde bulunma ve fazla
terleme dolayısıyla cildin gözeneklerinin daha çok
kapanmasıdır
Sivilcem geçti! Artık ilaçları kesebilir
miyim?
Eğer dermatoloji doktorunuz kesin diyor ise
kesebilirsiniz. Birçok hastanın tedaviyi aniden kesmesi
ilerleyen haftalarda aknelerinin tekrar alevlenmesine
neden olabilmektedir. Çoğunlukla kullanılan ilaçlar
tedricen azaltılarak kesilecektir. Bazı ilaçların, tekrar
akne oluşumunu önlemek için uzun süre kullanılması
gerekebilir
Sivilcelerin yiyeceklerle ilgisi var mı?
Genel kanı olarak, bazı yağlı yiyeceklerin akneye sebep
olduğu düşünülmektedir. Oysa yağlı yiyeceklerin akne
oluşturmadığı bilinmektedir. Ancak son yıllarda yapılan
bazı çalışmalarda süt ürünlerinde bulunan hormonların
ve aşırı yüksek glisemik indeksli gıdaların tüketimi
sonucu oluşan insülin dengesindeki bozulmaların,
mevcut akneleri arttırabileceği konusunda çalışmalar
yayınlanmaktadır. Belki yüksek glisemik indeksli
gıdaların ve süt ürünlerinin tüketimi azaltılabilir. Ancak
çok katı bir diyet uygulanması, bazen diyete bağlı
oluşan stres nedeniyle akneyi arttırabilir. Uygun bir
şekilde tedavi edilen akne için genellikle diyete gerek
yoktur ancak isteniyorsa arttırdığı düşünülen
yiyecekleri sağlığınızı bozmayacak şekilde daha az
yiyebilirsiniz. Bu yaklaşım sağlık açısından genel olarak
yararlıdır en azından akneyi kötüleştirmez.
Yüzümü çok sık yıkıyorum. Niçin hala
sivilcelerim geçmiyor?
Çoğu kişi, aknenin kire bağlı geliştiğini düşünür. Kısmen
doğru olabilir ama akne yüzü temizlemekle geçmez.
Yıkama ile ölü hücreler ve fazla yağ temizlendiği için
faydalı olmakla birlikte, birçok kişi yüzü irrite edecek,
çok sayıda ürün kullandığında akneler daha da
kötüleşir. Yüzü günde iki defa kibarca su ve yumuşak
bir sabunla yıkamak genellikle yeterli olacaktır. Bununla
birlikte, aknenin yıkamakla kontrol altına alınamayacak
daha birçok sebebi vardır.
Sivilcelerimi sıkmam zararlı mı?
Aknenin sıkılarak temizlenmesi sonucu enfeksiyon
yayılabilir. Özellikle iltihabın sıkılması onun daha derine
inmesine, enfeksiyonun ilerlemesine, daha büyümesine
ve yara izi (skar) bırakmasına neden olabilir.
Makyaj sivilcelerimi kötüleştirir mi?
Bazı makyaj malzemelerinin akneyi kötüleştirdiğine dair
kanıtlar vardır. Piyasada satılan özel akne oluşturmayan
makyaj malzemeleri kullanılabilir. Yine de akneli
hastalar yağ ve pudra içermeyen malzemelerle ve
olabildiğince kısa süreli makyaj yapmaları önerilir.
Düzenli cinsel ilişki sivilceleri azaltır mı?
Cinsel ilişkinin akneyi iyileştirdiğine veya
kötüleştirdiğine dair herhangi bir kanıt yoktur
Hormon seviyesi yüksek kişilerde akne
artar mı?
Hormonlar tek başına akneden sorumlu değildir,
problem yağ bezlerinin hormonlara karşı duyarlı
olmasıdır. Aknesi olan kişilerin pek çoğunda hormon
seviyeleri normaldir. Kadınların ve genç kızların
%99'unda hormon seviyelerini ölçmek, adet
düzensizlikleri ve aşırı kıllanma durumu söz konusu
olmadıkça gerekli değildir.
Dermatoloji &
Estetik
Dermatoloji