Egzema

Genel bir kanı olarak başlı başına ayrı bir hastalık olarak bilinse de aslında tek bir hastalık değildir. Doktorlar tarafından cildimizde, enfeksiyon, alerji, irritan maddelerin ve başka cilt hastalıklarının oluşturduğu hafif veya ağır çeşitli seviyelerde olabilen bir döküntüyü tarif etmek amacı ile kullanılır. Her beş çocuktan ve her on iki erişkinden birinde egzema vardır. American kökenli kaynaklarda dermatit olarak da adlandırılabilir. Kaşıntı, kızarıklık, kırışıklık, kalınlaşma, ağrılı yaralar, şişme, kabuklanma, su toplama, pullanma gibi çok değişik cilt tabloları ile karşımıza çıkabilir. Atopik Dermatit, Kontakt Dermatit , Seboreik Dermatit , Dishidrotik Egzema sitemizde değişik bölümlerde incelenmiştir. Egzemanın çok fazla sebebi olabilirse de burada daha çok sık görülen iki sebebine değinmek istiyoruz. Kontakt Dermatit ve Atopik Dermatit.

Kontakt dermatit

Kontakt dermatit alerjik maddenin cilde teması ile ortaya çıkabilir.(alerjik kontakt dermatit) veya deri yüzeyine bir travma uygulandığında oluşur. (irritant kontakt dermatit. Tüm kontakt dermatit olgularının ortalama %70’ini oluşturur). Deri bir maddeyle çok sayıda temas sonrası veya yalnızca tek temas ile alerjik hale gelebilir. (Mesela zehirli sarmaşık insanların çoğunda tek temas sonrası reaksiyon oluşturur.) En sık alerjik kontakt dermatit nedenleri Antiseptik ajanlar, bitkiler (zehirli sarmaşık), lokal uygulanan ilaçlar, güneşten koruyucular ve parfümlerdir kozmetikler, lastik, nikel, ve diğer metallerdir. Deriyi irrite eden maddeler ise deterjanlar, sabunlar, temizleyiciler, alkaliler, asitler, organik çözücüler (beyaz ispirto, dizel yağı, fuel oil, gaz, tiner, benzen, aseton), okside edici ajanlar (benzoil peroksit, sodyum hipoklorit), bitkiler (turunçgillerin kabuğu, sarımsak, baharatlar, soğan), fiziksel ve mekanik faktörler (sıcak, soğuk, rüzgar, nem, güneş ışığı), flasterler ve topikal ilaçlardır (katran, antralin, potasyum permanganat, jansiyon moru). Bu maddeler deri yüzeyindeki yağlı koruyucu tabakayı yok ederek irritant kontakt dermatite sebep olurlar. Bu durum, restoranlarda çalışanlarda, kimyasal maddeler ile çalışanlarda çok sık görülür.

Kontakt dermatitin bulguları nelerdir?

Alerjik kontakt dermatit: • Kızarıklık • Sızıntılı kabarcık şeklinde su toplama (Sızan sıvı başkalarına yada vücudun diğer yerlerine bulaşıcı değidir.) • Şiddetli olabilen kaşıntı • Gözlerde, yüzde ve genital bölgede şişme,(şiddetli vakalarda) İrritan kontakt dermatit • Hafif şişme • Deride sertleşme • Kuru, çatlayan deri • Su kabarcıkları • Ağrılı yaralar

Kontakt dermatit olduğum nasıl anlaşılır?

Deri döküntünüz varsa dermatoloğunuzu ziyaret edin. Eğer kontakt dermatitten şüphelenirse, size patch test uygulayacaktır. Bu testte, doktor sırt derinize, reaksiyon olup olmadığını görmek için ufak kimyasal madde örnekleri yapıştıracaktır. İrritant kontakt dermatit için test mevcut değildir. Doktorunuza irrite edebilecek sürekli temas halinde olduğunuz maddeleri ya da kimyasalları söylemeniz faydalı olabilir. Şüpheli maddelerden uzak kaldığınızda döküntülerin düzeliyor olması da tanıda değerlidir.

Kontakt dermatit nasıl tedavi edilir?

Aslında tedavi şekli dermatit tipine bağlı olarak değişir. Genel olarak tedavide doktorunuzun vereceği ilaçlar: • Kortizonlu kremler (Ağır durumlarda bu ilaçlar ağızdan da verilebilir) • Antihistaminik ilaçlar (kaşıntıyı azaltan ilaçlar) • Nemlendirici kremler ve losyonlardır

Kontakt dermatitden nasıl korunurum?

Alerjik kontakt dermatit için: Alerjenler savunma sistemi vasıtası ile aşırı duyarlılık reaksiyonu yapabilen maddelerdir. Sıklıkla, protein veya protein yapısında maddelerdir. Kontakt alerjik dermatit hücre aracılı aşırı duyarlılık (Tip IV alerji) olarak da bilinen özel edinilmiş aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Alerjik madde ile tekrarlayan bir karşılaşma sonrası kişi duyarlı hale gelir. Bu nedenle alerji gelişmeden yıllarca o madde ile karşılaşmış olabilir. Bundan sorumlu olan belli başlı bazı alerjenler saptanmıştır. En sık görülen kontakt allerjenler nikel ve koku karışımı olan fragrance mix'dir (cinnamic alcohol, cinnamic aldehyde, eugenol, alpha- amylcinnamic aldehyde, isoeugenol, geraniol, hydroxycitronellal, oak moss ) • Deri döküntüsü yapan maddeden uzak durmak. • Alerjik madde ile karşılaşan bölgeyi yıkamak • Genel alerji yapan bitkileri tanımak İrritant kontakt dermatit için ise: Konsantre asitler, konsantre alkali maddeler, güçlü çözücüler tek karşılaşmada bile etkili güçlü irritanlardır. Bunun dışında su, sabun, deterjan, petrol ürünleri, zayıf çözücüler gibi daha ılımlı irritanlarla tekrarlayan karşılamalar irritasyon yaratabilir. Kozmetiklerdeki birçok madde de irritasyona sebep olabilir. Cilt temizleme ürünlerindeki deterjanlar ciltte kuruma ve kabuklanma yapabilir. Bazı nemlendiriciler, güneşlenme keremleri ve parfümler de batma ve kaşıntıya neden olabilir. Propilen glikol ve butilen glikol özellikle batma hissine neden olan maddelerdir. Cilt ürünlerinde diğer potansiyel irritasyon yapan içerikler formaldehid, sodyum lauril sulfat, üre, Peru balsamı ve sinamik asit türevleridir. • Suyla yapılan işlerde plastik eldiven altına pamuk eldivenler giyilebilir. • Hem işten önce, hem de sonra yağlı kremlerle cilt korunabilir. Yine her el yıkaması sonrası bu kremler kullanılmalıdır. • Cildinizi tahriş edebilecek maddelerden uzaklaşmaya çalışmalısınız. • Yumuşak, nötr PH sabunlar kullanmalısınız. • Cildinizi tahriş edecek tikler ve alışkanlıklarınızı değiştirmelisiniz.

Atopik Dermatit

Atopik deyimi alerjik yatkınlığı tanımlamaktadır. Atopik dermatit genetik olarak çocuklara geçebilen cildin kuru ve kaşıntılı olduğu özellikle katlantı yerlerinde sık olan alerjik bir cilt hastalığıdır. Bulaşıcı değildir. Yaşamın her döneminde ortaya çıkabilir, fakat genellikle çocukluk ve bebeklik döneminde ortaya çıkar ve erken erişkinlik dönemine kadar azalmayabilir. Atopik dermatitli bebeklerin yarıdan fazlasında iki yaş civarında ortaya çıkar, alevlenmeler hayat boyunca devam edebilir. Ailede alerji hikayesi olanlarda oldukça sıktır. Bu kişilerde astma ve saman nezlesi de sık görülür. Yiyecek alerjisi olanlarda alevlenmeye sebep olabilir, çocuğu şüpheli yiyecekten uzaklaştırmak (yumurta, süt, balık, tahıl, ve yerfıstığı) problemi tam olarak çözmez. Eğer yiyeceğin durumu kötüleştirdiğini düşünüyorsanız lütfen doktorunuza danışın. Atopik dermatitde deri daha kuru ve hassastır. Bu nedenle irritan maddelere, kaşımaya ve sert giysilere bağlı bağlı oluşan irritan kontakt dermatit sıklığı da artar. Kaşımak ayrıca tedavi gerektirecek enfeksiyonlara sebep olabilir. Eğer besinler veya havadan alınan alerjik maddelerden şüphelenilirse, hastalar RAST veya prick testi ile değerlendirilmelidir.

Atopik Dermatit Belirtileri

Atopik Dermatitin tanısal özellikleri Asıl Bulgular Kaşıntı Kronik veya tekrarlayan dermatit Kişisel veya ailesel hikayesi Döküntülerin tipik dağılım ve morfoloji: • Bebekte ve ufak çocuklarda eklemlerin dış yüzeyinde • Daha büyük çocukta ve yetişkinde eklem dış yüzeyinde likenifikasyon (kalınlaşma kabalaşma) Minor bulgular • Gözler • Katarakt (anterior subkapsüler) • Keratokonus • Gözaltı kıvrımlar etkilenmiştir. Yüzde soluklaşma Avuç içi çizgilerinde artış Deride kuruluk Beyaz lekeler Beyaz dermatografizm (cilt künt bir şekilde çizilirse beyazlık oluşması) Deride kabuklanma Keratosis pilaris (kıl köklerinin belirginleşmesi) El ve ayaklarda özgün olmayan bir dermatit Göğüs ucu egzeması Pozitif tip 1 duyarlılık deri testi Deri enfeksiyonlarına yatkınlık Yüksek kan IgE düzeyi Yiyecek intoleransı Bozulmuş hücre savunma sistemi Eritroderma (kızarık cilt) Erken yaşlanma Bebeklerde ve küçük çocuklarda Atopik dermatit genellikle yüzü, dirsekleri veya dizleri tutar ancak vücudun diğer alanlarına yayılabilir. Kırmızı, çok kaşıntılı yama şeklinde kuru deri lezyonları vardır, özellikle yaz dönemlerinde bunların geçtiği bölgeler beyaz alanlar şeklinde görülür. Sıklıkla mantar hastalığı ile karıştırılır. Özellikle 2-6 aylarda yanaklarda döküntü başlar. Döküntüler kaşınırsa sulanır ve kötüleşir. 2-10 yaşlarında periorbital döküntü sıktır. Aksillar inguinal tutulum dışlama kriteridir. Gözaltlarında Dennie-Morgan çizgileri denen katlantı tipiktir. Ergenlik ve erken erişkinlikde Atopik dermatit genellikle elleri, boynu, dirseklerin iç yüzeyini, dizlerin arkasını ve ayak bileğini tutar. Kuru, kabuklu, kahverengi-gri deri döküntüsü Deride incelmeler ve kronik olgularda deride kalınlaşma olabilir. Deri kaşımayla kabuklanabilir ve kanayabilir. Kaşıntı nedeniyle özellikle uyku düzeninin bozulması hastaların okul ve iş hayatlarında konsantrasyon sorunlarına yol açabilir. Palmoplantar hiperlinearite ve beyaz dermografizm olabilir. Kaşların dış kısmının dökülmesi (Hertoghe belirtisi) görülebilir.

Atopik dermatit tedavisi

Tedaviler kaşıntı ve kuru deri semptomlarının ortadan kalkmasında her ne kadar oldukça etkiliyse de , atopik dermatit tamamen tedavi edilemeyen kronik bir durumdur. Doktorunuz bazı losyonlar ve ağızdan alınan ilaçlar verebilir. Bunlar arasında kortikosteroid kremler ve antihistaminikler olabilir. Çok şiddetli vakalarda kapalı pansumanlar yada Ultraviyole tedavilerine gerek görülebilir. Tedaviye doktorunuzun verdiği şekilde devam etmelisiniz. • Deriyi kurutabilecek uzun, sıcak banyolardan kaçınılmalıdır. Ilık suyla ve banyo süngeri kullanılarak yıkanılmalıdır. Banyo hemen sonrasında cilt hala nemli iken yağlı losyonlar kullanılmalıdır. Bu sayede nem cilde hapsolur. • Oda ısısı sabit tutulmaya çalışılmalıdır. Isıdaki ve nemdeki değişiklikler deriyi kurutabilir. • Pamuklu giysiler tercih edilmelidir. Yün, ipek ve polyester gibi sentetik kumaşlar deriyi tahriş edebilir. • Yumuşak çamaşır sabunları kullanılmalı ve iyice durulandığından emin olunmalıdır. • Cildin enfeksiyonlar yönünden izlenmesi şüpheli bir durumda doktorunuza danışılması gerekir. • Döküntüler koparılmamalı ya da kaşınmamalıdır. Çocukların tırnakları kısa kesilmelidir. • Nemlendiriciler sık kullanılmalıdır. Atopik dermatitli bebeklerde, düzenli nemlendirici kullanımı(örneğin bez değiştirme sonrası) çok önemlidir. • Atopik dermatitin alevlenmesine neden olan nedenler biliniyorsa (hayvan tüyü, ev tozu akarı, belirli gıdalar gibi) bunlarla temastan kaçınılmalıdır Kullanılan Tedaviler: Günlük cilt bakımı dışında Topikal kortikosteroidler, Topikal kalsinörin inhibitorleri (TCIs), Antihistaminikler, cilt enfeksiyonlarınn tedavisi, ağır vakalarda oral siklosporin, azatioprin ve metotreksat, kullanılabilir. Ultraviyole (UV) fototerapi, yetişkinlerde AD tedavisinde yararlı olabilir. Omalizumab Dupilumab ve Ustekinumab gibi biyolojik ajanlar kullanılabilir. Son dönemde Krizabarol %2 krem tedavide kullanılmaktadır. Rastgele veya tarama şeklinde yiyecekler için alerji testleri önerilmemektedir. SPT'ler veya serum spesifik IgE ölçümleri kullanılarak yapılan alerji testi, eğer hastanın öyküsü yiyeceklere veya diğer çevresel faktörlere karşı alerjileri öneriyorsa, AD tetikleyicilerini belirlemek için yararlı olabilir. • Diğer önemli egzema nedenlerinden bahsetmek gerekirse

Nikel Allerjisi

Özellikle mücevher taklitleri, metal kaplı mutfak aletleri, parlak kapı kolları, fermuarlar, tokalar, iğneler, örgü şişleri, makaslar, gözlük çerçeveleri, düğmeler, paralar nikel içerir. Beyaz altın, platin ve ithal sarı altın ve gümüşlerde nikel bulunabilir. Buna ek olarak, nikel, çamaşır suyu, saç boyaları ve bazı gıda maddelerinde de görülebilir. Yüksek miktarda nikel içeren gıda maddelerine örnek olarak çikolata, bezelye, mercimek, ceviz, ayçiçeği çekirdeğini verebiliriz. Bu tür yiyecekler, nikel alerjili kişilerde egzamanın daha da kötüleşmesine sebep olabilirse de bu oldukça nadirdir.

Seboreik Dermatit

Genellikle 20-40 yaş arası yetişkinleri etkiler. Yazın azalan kış aylarında artan bu cilt sorunu sıklıkla saçlı deride kepeklenme şeklinde başlar, fakat yüze alın saç çizgisine, kaşlara, kulaklara, burun kenarlarına ve göğüse yayılabilir. Deri kızarır, inflamasyon ve ardından pullanma gelişir. Tam olarak nedeni bilinmese de mantar enfeksiyonlarının gelişmesinde etkisi olabileceği düşünülmektedir. Tedavisinde kabukların erimesi sağlayan bazı ilaçlar (salisilik asit kömür katranı) kortikosteroidler, mantar ilaçları, immunmodulatorler, lityum ve çinko pomatlar, retinoidler, UV-B tedavisi, metranidazol gibi ilaçlar doktor kontrolünde kullanılmaktadır. Bunlar dışında D vitamini içeren kremler, tea tree oil, aloe vera gibi ilaçlar da tedavide etkin bulunmuştur. Ancak bu tedavilerin tümü özellikle kış aylarında ortaya çıkan alevlenmeleri ortadan kaldırsa da şu an için hastalığı tamamen ortadan kaldıracak bir tedavi mevcut değildir. Seboreik egzema bir yaşının altındaki bebekleri de etkileyebilir, tam olarak nedeni bilinmiyor. Genellikle saçlı deriden başlar ve hızla yayılır. Bu tip bir egzema kötü görünse de ağrılı ve kaşıntılı olmadığı için bebek kendini huzursuz ve kötü hissetmez. Normalde bu tip bir egzema bir kaç ay içinde kaybolur, nemlendirici kremler ve banyo yağları düzelmesine yardımcı olabilir.

Variköz Dermatit

Variköz egzema orta ve ileri yaşlarda bacaklarda ve ayakta dolaşım bozukluğuna bağlı olarak gelişir. Genellikle ayak bileği çevresindeki deri etkilenmiştir., koyu renk beneklenmeler, kaşıntı ve şişme görülebilir. Tedavide nemlendiriciler ve steroid kremler kullanılır. Tedavi edilmezse deride çatlamalar ve yaralar gelişecektir.

Diskoid Egzema

Genellikle erişkinlerde madeni para büyüklüğünde vücutta ve gövdede aniden ortaya çıkan kızarma ve kabuklanmalardır. Kaşıntı ve sulanma ortaya gelişebilir. Çoğunlukla yumuşatıcı kremler yeterli olsa da, bazen steroid kremler gerekebilir.

Egzema Herpetikum

Egzama herpetikum; herpes simpleks virüsü (HSV) enfeksiyonudur ve şiddetli bulgularla birlikte seyreder. daha çok yüz ve boyunda görülür. Atopik dermatit, pemfigus foliaseus, Darier hastalığı olan kişilerde daha sık olarak görülebilir. Ateş, halsizlik, baş ağrısı lenf bezlerinde şişme şikayetleri ile birlikte yaygın veziküller (içi berrak sıvı ile dolu kabarcıklar) ve püstüller (içi iltihapla dolu kabarcıklar) ortaya çıkabilmektedir.

Dishidrotik Egzema

El egzeması, Pompholyx, Veziküler egzema, Veziküler palmoplantar egzema isimleri de verilmektedir. Genellikle elleri etkileyen bir egzema türüdür ancak bazen ayaklarda da görülebilir. Hastalığın kesin nedeni bilinmemektedir. Bazı araştırmalar anormal terlemenin hastalığın nedeni olabileceğini düşünmektedir. Belirtileri : Avuç içinde ayak tabanında parmakların kenarında küçük derin su toplamaları oluşur. Kaşınma ve yanma vardır. Deride soyulma ve çatlamalar vardır. Etkilenmiş bölgelerde aşırı terleme vardır. Deri iltihaplanabilir, su toplamlarından sızma ve kabuklanma olabilir. Tırnaklarda oyuk ve çukurcuklar kalınlaşma ve renk değişikliği olabilir. Şikâyetler hafif ya da çok şiddetli olabilir. Stafilokok bakteri enfeksiyonu gelişirse iltihaplanma da görülebilir. Nedenleri Bilinmiyor araştırmacılar başka hastalığı olan kişilerde kişinin verdiği bir reaksiyon ve hava sıcaklığı gibi vücutdışı nedenler olabileceğini söylemektedir. Araştırmacılar sanılanın aksine aşırı terlemenin dishidrotik egzema nedeni olmadığını söylemektedirler. Su kabarcıkları ağzı tıkalı terbezleri değildir. Nikel alerjisinin bu hastalığa neden olduğu da ileri sürülmektedir. Risk Faktörleri: Stres. Muhtemelen en sık görülen risk faktörüdür. Sıcak ve nemli hava hastalığı alevlendirir. bazen nem bazen soğuk havanın tetikleyebildiği görülmüştür. Önceden mevcut bir alerjik hastalık, temas dermatiti, enfeksiyon hastalığın gelişme riskini arttıracaktır. Dishidrotik hastaların üçte birinde ayaktaki mantarın tedavisi sonrası hastalığın gerilediği saptanmıştır. Metal implantlar, örneğin kalça protezi hastalığın nedeni olabilir çünkü metal alerjisi ile dishidrotik egzama arasında direkt bir bağlantı vardır. Aspirin, oral kontraseptifler, ve sigara riski arttıran faktörlerdir. Süre: Bazı hastalarda 2-3 hafta devam ettikten sonra kendiliğinden iyileşirken diğerlerinde bir aylık veya bir yıllık aralarla devam edebilir. Tedavi: Tedavi etmek güç olabilir. Topikal kortikosteroidler ve soğuk kompresler kullanılır. Büyük su toplamaları boşaltılarak ağrı azaltılabilir. Enfeksiyon kontrolü için antibiyotikler kullanılabilir. Harici ilaçlar, örneğin pramoxine, kaşıntı ve ağrıyı azaltabilir. Ciddi hastalar tedaviye dirençli olabilir. Yatan hastalarda kortikosteroid ve bağışıklığı baskılayıcı bazı ilaçlar kullanılabilir. PUVA tedavisi kronik bazı hastalarda faydalı olabilir. Harici calcineurin inhibitörleri ( pimecrolimus ve tacrolimus), tedavide kullanılabilir. Botulinum toxin tip A'nın nasıl etkili olduğu bilinmese de faydalı olduğu saptanmıştır, Yaşam stili değişiklikleri: Stresin azaltılması tedavide çok işe yarar. Alerjik maddelerden uzak durmak işe yarayacaktır. Aşırı terlemeden ve derinin kurumasından kaçınmak gereklidir. Cildin kronik travmalarından da uzak durmak gerekir. Mümkünse pamuklu eldiven ve çorap kullanmalıdır.